DONATE NOW - UPI
युद्ध-काण्ड > गरुड़ का आना और नागपाश से मुक्ति दिलाना
Observing Vibhishana to be the cause of panic created among the monkeys, Sugreeva
asks Jambavan to restore the confidence of monkeys. Jambavan then ressures the monkeys. Vibhishana
also feels distressed on perceiving the bodies of Rama and Lakshmana lying unconscious on the
ground. Sugreeva consoles and convinces Ravana that Rama and Lakshmana will regain consiousness.
Meanwhile, Garuda the King of Birds, makes his appearance on the scene and liberates Rama and
Lakshmana from their bondage.
अथ उवाच महा तेजा हरि राजो महा बलः |
किम् इयम् व्यथिता सेना मूढ वाता इव नौर् जले || ६-५०-१
किम् इयम् व्यथिता सेना मूढ वाता इव नौर् जले || ६-५०-१
Meanwhile, Sugreeva the king of Monkeys, possessing a great splendour and a mighty
power, enquired saying, "Why is this army agitated, like a ship driven out of its course in
water?"
सुग्रीवस्य वचह् श्रुत्वा वालि पुत्रो अन्गदो अब्रवीत् |
न त्वम् पश्यसि रामम् च लक्ष्मणम् च महा बलम् || ६-५०-२
शर जाल आचितौ वीराव् उभौ दशरथ आत्मजौ |
शर तल्पे महात्मानौ शयानाउ रुधिर उक्षितौ || ६-५०-३
न त्वम् पश्यसि रामम् च लक्ष्मणम् च महा बलम् || ६-५०-२
शर जाल आचितौ वीराव् उभौ दशरथ आत्मजौ |
शर तल्पे महात्मानौ शयानाउ रुधिर उक्षितौ || ६-५०-३
Hearing the words of Sugreeva, Angada the son of Vali replied, saying "Do you not
see the high-souled Rama and Lakshmana of the great chariot, those two valiant sons of Dasaratha
covered with darts lying all bloody in a bed of arrows?"
अथ अब्रवीद् वानर इन्द्रह् सुग्रीवह् पुत्रम् अन्गदम् |
न अनिमित्तम् इदम् मन्ये भवितव्यम् भयेन तु || ६-५०-४
न अनिमित्तम् इदम् मन्ये भवितव्यम् भयेन तु || ६-५०-४
Thereupon, Sugreeva the Lord of Monkeys said to his son Angada: "To my mind, there
is some othere cause why the monkeys are bewildereed. There must be some danger ahead."
विषण्ण वदना ह्य् एते त्यक्त प्रहरणा दिशः |
प्रपलायन्ति हरयस् त्रासाद् उत्फुल्ल लोचनाः || ६-५०-५
प्रपलायन्ति हरयस् त्रासाद् उत्फुल्ल लोचनाः || ६-५०-५
"Here, these monkeys are runnng away in all directions, with their eyes distended
with terror, throwing down their arms and looking dejected."
अन्योन्यस्य न लज्जन्ते न निरीक्षन्ति पृष्ठतः |
विप्रकर्षन्ति च अन्योन्यम् पतितम् लन्घयन्ति च || ६-५०-६
विप्रकर्षन्ति च अन्योन्यम् पतितम् लन्घयन्ति च || ६-५०-६
"They are not ashamed of one another. They are not looking behind than even. They
are jostling each other and leaping over those who have fallen."
एतस्मिन्न् अन्तरे वीरो गदा पाणिर् विभीषणः |
सुग्रीवम् वर्धयाम् आस राघवम् च निरैक्षत || ६-५०-७
सुग्रीवम् वर्धयाम् आस राघवम् च निरैक्षत || ६-५०-७
In the midst of this turmoil, the valiant Vibhishana, wielding a mace in his hand
came there and cheered Sugreeva and Rama saying "Victory to Rama! Victory to Rama!."
विभीषणम् तम् सुग्रीवो दृष्ट्वा वानर भीषणम् |
ऋक्ष राजम् समीपस्थम् जाम्बवन्तम् उवाच ह || ६-५०-८
ऋक्ष राजम् समीपस्थम् जाम्बवन्तम् उवाच ह || ६-५०-८
Observing Vibhishana to be the cause of panic among the monkeys, Sugreeva spoke to
the illustrious Jambavan the king of Bears who stood near (as follows):
विभीषणो अयम् सम्प्राप्तो यम् दृष्ट्वा वानर ऋषभाः |
विद्रवन्ति परित्रस्ता रावण आत्मज शन्कया || ६-५०-९
विद्रवन्ति परित्रस्ता रावण आत्मज शन्कया || ६-५०-९
"It is Vibhishana who has come here. On seeing him, the foremost of monkeys seized
with terror have fled, deeming him to be Indrajit, Ravana's son."
शीघ्रम् एतान् सुवित्रस्तान् बहुधा विप्रधावितान् |
पर्यवस्थापय आख्याहि विभीषणम् उपस्थितम् || ६-५०-१०
पर्यवस्थापय आख्याहि विभीषणम् उपस्थितम् || ६-५०-१०
"You reassemble those monkeys immediately, who in fear have scattered in many
directions and inform them that it is Vibhishana who has come!"
सुग्रीवेण एवम् उक्तस् तु जाम्बवान् ऋक्ष पार्थिवः |
वानरान् सान्त्वयाम् आस सम्निवर्त्य प्रहावतः || ६-५०-११
वानरान् सान्त्वयाम् आस सम्निवर्त्य प्रहावतः || ६-५०-११
Thus spoken by Sugreeva, Jambavan the king of Bears called the fugitive monkeys back
and restored them to confidence."
ते निवृत्ताह् पुनह् सर्वे वानरास् त्यक्त सम्भ्रमाः |
ऋक्ष राज वचह् श्रुत्वा तम् च दृष्ट्वा विभीषणम् || ६-५०-१२
ऋक्ष राज वचह् श्रुत्वा तम् च दृष्ट्वा विभीषणम् || ६-५०-१२
Hearing the words of Jambavan the king of Bears, all those monkeys, on perceiving
Vibhishana, retraced their steps, shaking off their fear."
विभीषणस् तु रामस्य दृष्ट्वा गात्रम् शरैश् चितम् |
लक्ष्मणस्य च धर्म आत्मा बभूव व्यथित इन्द्रियः || ६-५०-१३
लक्ष्मणस्य च धर्म आत्मा बभूव व्यथित इन्द्रियः || ६-५०-१३
Meanwhile, the virtuous Vibhishana, on beholding Rama's body as also of Lakshmana's
covered with arrows, felt distressed."
जल क्लिन्नेन हस्तेन तयोर् नेत्रे प्रमृज्य च |
शोक सम्पीडित मना रुरोद विललाप च || ६-५०-१४
शोक सम्पीडित मना रुरोद विललाप च || ६-५०-१४
Washing their eyes with his hands dipped in water, Vibhishana began to weap, with
anguish seizing his heart and lamented, saying:
इमौ तौ सत्त्व सम्पन्नौ विक्रान्तौ प्रिय सम्युगौ |
इमाम् अवस्थाम् गमितौ राकसैह् कूट योधिभिः || ६-५०-१५
इमाम् अवस्थाम् गमितौ राकसैह् कूट योधिभिः || ६-५०-१५
"These two powerful and valiant warrriors have been brought tot his state by the
demons, the treacherous combatants."
भ्रातुः पुत्रेण मे तेन दुष्पुत्रेण दुरात्मना |
राक्षस्या जिह्मया बुद्ध्या चलिताव् ऋजु विक्रमौ || ६-५०-१६
राक्षस्या जिह्मया बुद्ध्या चलिताव् ऋजु विक्रमौ || ६-५०-१६
"The son of my brother, that wicked youth of perverse soul in his demoniac cunning
mind, has decived those two honourable fighters."
शरैर् इमाव् अलम् विद्धौ रुधिरेण समुक्षितौ |
वसुधायाम् इम सुप्तौ दृश्येते शल्यकाव् इव || ६-५०-१७
वसुधायाम् इम सुप्तौ दृश्येते शल्यकाव् इव || ६-५०-१७
"These two warriors, Rama and Lakshmana, who were struck badly by arrows and covered
with blood are lying on the earth, like two porcupines."
ययोर् वीर्यम् उपाश्रित्य प्रतिष्ठा कान्क्षिता मया |
ताव् उभौ देह नाशाय प्रसुप्तौ पुरुष ऋषभौ || ६-५०-१८
ताव् उभौ देह नाशाय प्रसुप्तौ पुरुष ऋषभौ || ६-५०-१८
"These two lions among men, on whom depended the positon aspired by me, are lying
insensible, waiting for the dissolution of the body."
जीवन्न् अद्य विपन्नो अस्मि नष्ट राज्य मनो रथः |
प्राप्त प्रतिज्नश् च रिपुह् सकामो रावणह् कृतः || ६-५०-१९
प्राप्त प्रतिज्नश् च रिपुह् सकामो रावणह् कृतः || ६-५०-१९
"Deprived of the hope now of becoming a king, I am as one dead, eventhough
surviving; while my rival Ravana sees his vow fulfilled and gets his desires realised."
एवम् विलपमानम् तम् परिष्वज्य विभीषणम् |
सुग्रीवः सत्त्व सम्पन्नो हरि राजो अब्रवीद् इदम् || ६-५०-२०
सुग्रीवः सत्त्व सम्पन्नो हरि राजो अब्रवीद् इदम् || ६-५०-२०
Then, Sugreeva the magnanimous King of Monkeys embraced that Vibhishana thus
lamenting and spoke the following words:
राज्यम् प्राप्स्यसि धर्मज्न लन्कायाम् न अत्र संशयः |
रावणः सह पुत्रेण स राज्यम् न इह लप्स्यते || ६-५०-२१
रावणः सह पुत्रेण स राज्यम् न इह लप्स्यते || ६-५०-२१
"O, knower of what is right! You shall certainly reign over Lanka. Ravana and his
son will not acheive their purpose."
न रुजापीडिताव् एताव् उभौ राघव लक्ष्मणौ |
त्यक्त्वा मोहम् वधिष्येते सगणम् रावणम् रणे || ६-५०-२२
त्यक्त्वा मोहम् वधिष्येते सगणम् रावणम् रणे || ६-५०-२२
"The injury done to Rama and Lakshmana is not grave. Emerging from their swoon, they
will destroy Ravana with his hordes in battles."
तम् एवम् सान्त्वयित्वा तु समाश्वास्य च राक्षसम् |
सुषेणम् श्वशुरम् पार्श्वे सुग्रीवस् तम् उवाच ह || ६-५०-२३
सुषेणम् श्वशुरम् पार्श्वे सुग्रीवस् तम् उवाच ह || ६-५०-२३
Consoling and convincing Vibhishana thus, Sugreeva spoke to Sushena, his
father-in-law, who was on his side (as follows):
सह शूरैर् हरि गणैर् लब्ध सम्ज्नाव् अरिम् दमौ |
गच्च त्वम् भ्रातरौ गृह्य किष्किन्धाम् राम लक्ष्मणौ || ६-५०-२४
गच्च त्वम् भ्रातरौ गृह्य किष्किन्धाम् राम लक्ष्मणौ || ६-५०-२४
"Taking these two brothers, Rama and Lakshmana with the troops of monkeys who are
strong, you go to Kishkindha, till these two scourgers of their foes have recovered their
consciousness."
अहम् तु रावणम् हत्वा सपुत्रम् सह बान्धवम् |
मैथिलीम् आनयिष्यामि शक्रो नष्टाम् इव श्रियम् || ६-५०-२५
मैथिलीम् आनयिष्यामि शक्रो नष्टाम् इव श्रियम् || ६-५०-२५
"As for me, I shall slay Ravana with his son and his relatives and bring back Seetha
as did Indra the Lord of celestials, the prosperity he had lost."
श्रुत्वा एतद् वानर इन्द्रस्य सुषेणो वाक्यम् अब्रवीत् |
देव असुरम् महा युद्धम् अनुभूतम् सुदारुणम् || ६-५०-२६
देव असुरम् महा युद्धम् अनुभूतम् सुदारुणम् || ६-५०-२६
"Hearing the words of Sugreeva, Sushena replied as followers: " A highly terrific
and great was between celestials and demons was perceived by me."
तदा स्म दानवा देवान् शर संस्पर्श कोविदाः |
निजघ्नुः शस्त्र विदुषश् चादयन्तो मुहुर् मुहुः || ६-५०-२७
निजघ्नुः शस्त्र विदुषश् चादयन्तो मुहुर् मुहुः || ६-५०-२७
"By making themselves invisible again and again, the demons skilled in the use of
arrows overcame the celestials despite their skill in bearing arms."
तान् आर्तान् नष्ट सम्ज्नांश् च पर असूंश् च बृहस्पतिः |
विध्याभिर् मन्त्र युक्ताभिर् ओषधीभिश् चिकित्सति || ६-५०-२८
विध्याभिर् मन्त्र युक्ताभिर् ओषधीभिश् चिकित्सति || ६-५०-२८
"To those celestials who were wounded, unconscious and almost deprived of life,
Brihaspati treated them by the aid of herbs accompanied by his spells of sacred formulas."
तान्य् औषधान्य् आनयितुम् क्षीर उदम् यान्तु सागरम् |
जवेन वानराह् शीघ्रम् सम्पाति पनस आदयः || ६-५०-२९
जवेन वानराह् शीघ्रम् सम्पाति पनस आदयः || ६-५०-२९
"Let the monkeys Sampati, Panasa and others go quickly in speed, to the ocean of
milk, to bring those herbs."
हरयस् तु विजानन्ति पार्वती ते महा ओषधी |
सम्जीव करणीम् दिव्याम् विशल्याम् देव निर्मिताम् || ६-५०-३०
सम्जीव करणीम् दिव्याम् विशल्याम् देव निर्मिताम् || ६-५०-३०
"These monkeys are conversant with those efficacious mountianous herbs - the
celestial Sanjivakarani and Vishalya, which were created by a God."
चन्द्रसः च नाम द्रोणश् च पर्वतौ सागर उत्तमे |
अमृतम् यत्र मथितम् तत्र ते परम ओषधी || ६-५०-३१
अमृतम् यत्र मथितम् तत्र ते परम ओषधी || ६-५०-३१
"In the bosom of the milky ocean the best of oceans, rise the mountains called
Chandra and Drona, where the ambrosia was formerly churned. These two excellent herbs exist
there."
तौ तत्र निहिते देवैः पर्वते परम ओषधी |
अयम् वायु सुतो राजन् हनूमांस् तत्र गच्चतु || ६-५०-३२
अयम् वायु सुतो राजन् हनूमांस् तत्र गच्चतु || ६-५०-३२
"The celestials place dthose two mountain in the vast sea. O, King! Let Hanuman the
son of Wind-God go there."
एतस्मिन्न् अन्तरे वायुर् मेघांश् च अपि सविद्युतः |
पर्यस्यन् सागरे तोयम् कम्पयन्न् इव पर्वतान् || ६-५०-३३
पर्यस्यन् सागरे तोयम् कम्पयन्न् इव पर्वतान् || ६-५०-३३
In the meantime, a great wind arose, accompanied by massed clouds and lightning,
whipping up the salty waves in the ocean, causing the mountains to tremble as from an
earthquake."
महता पक्ष वातेन सर्वे द्वीप महा द्रुमाः |
निपेतुर् भग्न विटपाः समूला लवण अम्भसि || ६-५०-३४
निपेतुर् भग्न विटपाः समूला लवण अम्भसि || ६-५०-३४
"Large trees on the sand-banks had their branches broken by the mighty stroke of
Vata's wings and fell headlong into the briny waters of the ocean."
अभवन् पन्नगास् त्रस्ता भोगिनस् तत्र वासिनः |
शीघ्रम् सर्वाणि यादांसि जग्मुश् च लवण अर्णवम् || ६-५०-३५
शीघ्रम् सर्वाणि यादांसि जग्मुश् च लवण अर्णवम् || ६-५०-३५
"The snakes became frightened. The snakes inhabiting there and all the marine
animals plunged quickly into the briny ocean."
ततो मुहूर्तद् गरुडम् वैनतेयम् महा बलम् |
वानरा ददृशुः सर्वे ज्वलन्तम् इव पावकम् || ६-५०-३६
वानरा ददृशुः सर्वे ज्वलन्तम् इव पावकम् || ६-५०-३६
Thereupon, all the monkeys saw within a moment, a mighty eagle, Garuda, the son of
Vinata, like unto a blazing torch."
तम् आगतम् अभिप्रेक्ष्य नागास् ते विप्रदुद्रुवुः |
यैस् तौ सत् पुरुषौ बद्धौ शर भूतैर् महा बलौ || ६-५०-३७
यैस् तौ सत् पुरुषौ बद्धौ शर भूतैर् महा बलौ || ६-५०-३७
On beholding Garuda the eagle which came there, the serpants who bound those two
warriors Rama and Lakshmana in the form of mighty arrows, fled away."
ततः सुपर्णह् काकुत्स्थौ दृष्ट्वा प्रत्यभिनन्द्य च |
विममर्श च पाणिभ्याम् मुखे चन्द्र सम प्रभे || ६-५०-३८
विममर्श च पाणिभ्याम् मुखे चन्द्र सम प्रभे || ६-५०-३८
Thereupon, Garuda the eagle, coming into contact iwth Rama and Lakshmana d offering
them his good wishes, with his hands caressly touched their faces that were radiant like the
moon."
वैनतेयेन संस्पृष्टास् तयोह् सम्रुरुहुर् व्रणाः |
सुवर्णे च तनू स्निग्धे तयोर् आशु बभूवतुः || ६-५०-३९
सुवर्णे च तनू स्निग्धे तयोर् आशु बभूवतुः || ६-५०-३९
Their wounds, touched by Garuda the eagle, were healed. Their bodies soon became
smooth and well-rounded."
तेजो वीर्यम् बलम् च ओज;उत्साहश् च महा गुणाः |
प्रदर्शनम् च बुद्धिश् च स्मृतिश् च द्विगुणम् तयोः || ६-५०-४०
प्रदर्शनम् च बुद्धिश् च स्मृतिश् च द्विगुणम् तयोः || ६-५०-४०
Their lustre, valour, strength, endurance and resolution, those great qualities,
also their perspicacity, intelligence and memory were re-doubled."
ताव् उत्थाप्य महा वीर्यौ गरुडो वासव उपमौ |
उभौ तौ सस्वजे हृष्टौ रामश् च एनम् उवाच ह || ६-५०-४१
उभौ तौ सस्वजे हृष्टौ रामश् च एनम् उवाच ह || ६-५०-४१
Lifting them up both who were like Indra, the highly majestic Garuda the eagle
embraced them. Rama also, being pleased, spoke to him (as follows):
भवत् प्रसादाद् व्यसनम् रावणि प्रभवम् महत् |
आवाम् इह व्यतिक्रान्तौ शीघ्रम् च बलिनौ कृतौ || ६-५०-४२
आवाम् इह व्यतिक्रान्तौ शीघ्रम् च बलिनौ कृतौ || ६-५०-४२
"Now, by your grace, we both have overcome a great disaster created by Indrajit the
son of Ravana. We have been made strong as before."
यथा तातम् दशरथम् यथा अजम् च पितामहम् |
तथा भवन्तम् आसाद्य हृषयम् मे प्रसीदति || ६-५०-४३
तथा भवन्तम् आसाद्य हृषयम् मे प्रसीदति || ६-५०-४३
"By meeting you thus, my heart is gladdened in the same manner as I am meeting
Dasaratha, my fatehr and Aja, my paternal grandfather."
को भवान् रूप सम्पन्नो दिव्य स्रग् अनुलेपनः |
वसानो विरजे वस्त्रे दिव्य आभरण भूषितः || ६-५०-४४
वसानो विरजे वस्त्रे दिव्य आभरण भूषितः || ६-५०-४४
"Who are you, the one endowed with beauty, having blissful garlands and anointments,
wearing clean garments and adorned iwth divine ornaments?"
तम् उवाच महा तेजा वैनतेयो महा बलः |
पतत्रि राजह् प्रीत आत्मा हर्ष पर्याकुल ईक्षणः || ६-५०-४५
पतत्रि राजह् प्रीत आत्मा हर्ष पर्याकुल ईक्षणः || ६-५०-४५
The highly majestic and the mighty Garuda the eagle, the King of Birds, with his eys
widened in gladness and with a pleased heart, spoke to Rama as follows:
अहम् सखा ते काकुत्स्थ प्रियह् प्राणो बहिश् चरः |
गरुत्मान् इह सम्प्राप्तो युवयोह् साह्य कारणात् || ६-५०-४६
गरुत्मान् इह सम्प्राप्तो युवयोह् साह्य कारणात् || ६-५०-४६
"O, Rama! I am your dearest friend Garuda dear as your own breath moving outside I
came here for the purpose of helping you, both."
असुरा वा महा वीर्या दानवा वा महा बलाः |
सुरासः च अपि सगन्धर्वाह् पुरस् कृत्य शत क्रतुम् || ६-५०-४७
नेमम् मोक्षयितुम् शक्ताह् शर बन्धम् सुदारुणम् |
माया बलाद् इन्द्रजिता निर्मितम् क्रूर कर्मणा || ६-५०-४८
सुरासः च अपि सगन्धर्वाह् पुरस् कृत्य शत क्रतुम् || ६-५०-४७
नेमम् मोक्षयितुम् शक्ताह् शर बन्धम् सुदारुणम् |
माया बलाद् इन्द्रजिता निर्मितम् क्रूर कर्मणा || ६-५०-४८
"Either the most valiant demons or the exceedingly strong monkeys or the celestials
together with the celestial musicians having Devendra the Lord of celestials in their forefront are
unable to untie this awfully terrific entanglement of arrows created through his power of sorcery
by Indrajit of terrific deeds."
एते नागाह् काद्रवेयास् तीक्ष्ण दम्ष्ट्रा विष उल्बणाः |
रक्षो माया प्रभावेन शरा भूत्वा त्वद् आश्रिताः || ६-५०-४९
रक्षो माया प्रभावेन शरा भूत्वा त्वद् आश्रिताः || ६-५०-४९
"These serpents, which took their base at, were none other than the sons of Kadru
with their sharp fangs, abundantly filled with poison, transformed into arrows, by the dint of
sorcery by Indrajit the demon."
सभाग्यसः च असि धर्मज्न राम सत्य पराक्रम |
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा समरे रिपु घातिना || ६-५०-५०
लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा समरे रिपु घातिना || ६-५०-५०
"O, Rama the knower of righeousness and true to your promise! You, along with your
brother Lakshmana the annihilator of enemies, indeed are lucky."
इमम् श्रुत्वा तु वृत्त अन्तम् त्वरमाणो अहम् आगतः |
सहसा युवयोह् स्नेहात् सखित्वम् अनुपालयन् || ६-५०-५१
सहसा युवयोह् स्नेहात् सखित्वम् अनुपालयन् || ६-५०-५१
"Hearing about this incident, I have hastened all at once, duly cherishing the love
and friendship (for you)."
मोक्षितौ च महा घोराद् अस्मात् सायक बन्धनात् |
अप्रमादसः च कर्तव्यो युवाभ्याम् नित्यम् एव हि || ६-५०-५२
अप्रमादसः च कर्तव्यो युवाभ्याम् नित्यम् एव हि || ६-५०-५२
"You have been released from this quite terrific shackle of arrows. Both of you
should maintain vigilance, all the time."
प्रकृत्या राक्षसाह् सर्वे सम्ग्रामे कूट योधिनः |
शूराणाम् शुद्ध भावानाम् भवताम् आर्जवम् बलम् || ६-५०-५३
शूराणाम् शुद्ध भावानाम् भवताम् आर्जवम् बलम् || ६-५०-५३
"All the demons by their very nature are treacherous fighters in battle. For you,
the warriors, your pue-mindedness and straight forwardeness are the strengths."
तन् न विश्वसितव्यम् वो राक्षसानाम् रण अजिरे |
एतेन एव उपमानेन नित्य जिह्मा हि राक्षसाः || ६-५०-५४
एतेन एव उपमानेन नित्य जिह्मा हि राक्षसाः || ६-५०-५४
"What Indrajit has done, exemplifies how the demons are always crooked-minded. For
this reason, you should not trust the demons in battle."
एवम् उक्त्वा ततो रामम् सुपर्णह् सुमहा बलः |
परिष्वज्य सुहृत् स्निग्धम् आप्रष्टुम् उपचक्रमे || ६-५०-५५
परिष्वज्य सुहृत् स्निग्धम् आप्रष्टुम् उपचक्रमे || ६-५०-५५
That mighty Garuda, having spoken thus to Rama then and having affectionately
embraced him, began to take leave of him."
सखे राघव धर्मज्न रिपूणाम् अपि वत्सल |
अभ्यनुज्नातुम् इच्चामि गमिष्यामि यथा आगतम् || ६-५०-५६
अभ्यनुज्नातुम् इच्चामि गमिष्यामि यथा आगतम् || ६-५०-५६
"O, Rama the knower of piety, affectionate even towards your enemies and my dear
fried! I wish to take leave of you." I shall proceed happily."
न च कौतूहलम् कार्यम् सखित्वम् प्रति काङ्क्षिणा |
कृतकर्मा रणे वीर क्\sakhitvam प्रतिवेत्स्यसि || ६-५०-५७
कृतकर्मा रणे वीर क्\sakhitvam प्रतिवेत्स्यसि || ६-५०-५७
"O, hero! You need not be so curious to know the casue of my friendship. You will
know of it, once you have accomplished success in battle."
बाल वृद्ध अवशेषाम् तु लन्काम् कृत्वा शर ऊर्मिभिः |
रावणम् च रिपुम् हत्वा सीताम् समुपलप्स्यसे || ६-५०-५८
रावणम् च रिपुम् हत्वा सीताम् समुपलप्स्यसे || ६-५०-५८
"When, under the flutter of your arrows, Lanka has been destroyed save for the aged
and the children and you have slain Ravana,. your enemy, you will bring back Seetha."
इत्य् एवम् उक्त्वा वचनम् सुपर्णह् शीघ्र विक्रमः |
रामम् च विरुजम् कृत्वा मध्ये तेषाम् वन ओकसाम् || ६-५०-५९
प्रदक्षिणम् ततह् कृत्वा परिष्वज्य च वीर्यवान् |
जगाम आकाशम् आविश्य सुपर्णह् पवनो यथा || ६-५०-६०
रामम् च विरुजम् कृत्वा मध्ये तेषाम् वन ओकसाम् || ६-५०-५९
प्रदक्षिणम् ततह् कृत्वा परिष्वज्य च वीर्यवान् |
जगाम आकाशम् आविश्य सुपर्णह् पवनो यथा || ६-५०-६०
Having spoken thus, Garuda of swift flight, having beautiful wings, who had just
healed Rama's wounds in the presence of monkeys, having paid obeisance presence of monkeys, having
paid obeisance to him (by circumambulation) and taken him into his arms, entered the sky with the
speed of the wind."
निरुजौ राघवौ दृष्ट्वा ततो वानर यूथपाः |
सिम्ह नादांस् तदा नेदुर् लान्गूलम् दुधुवुश् च ते || ६-५०-६१
सिम्ह नादांस् तदा नेदुर् लान्गूलम् दुधुवुश् च ते || ६-५०-६१
Seeing Rama and Lakshmana healed of their wounds, the cheifs of monkeys haowled like
roars of lions and lashed their tails."
ततो भेरीः समाजघ्नुर् मृदन्गांश् च व्यनादयन् |
दध्मुः शन्खान् सम्प्रहृष्टाह् क्ष्वेलन्त्य् अपि यथा पुरम् || ६-५०-६२
दध्मुः शन्खान् सम्प्रहृष्टाह् क्ष्वेलन्त्य् अपि यथा पुरम् || ६-५०-६२
Thereupon, gongs were beaten, drums resounded, and couches were blown amid jumping
in joy of the monkeys as before."
आपरे आस्फोट्य विक्रान्ता वानरा नग योधिनः |
द्रुमान् उत्पाट्य विविधांस् तस्थुह् शत सहस्रशः || ६-५०-६३
द्रुमान् उत्पाट्य विविधांस् तस्थुह् शत सहस्रशः || ६-५०-६३
Some other strong monkeys who use trees as maces in battle, waving their arms and
uprooting hundreds and thousands of various trees, stood there, ready for the battle."
विसृजन्तो महा नादांस् त्रासयन्तो निशा चरान् |
लन्का द्वाराण्य् उपाजग्मुर् योद्धु कामाह् प्लवम् गमाः || ६-५०-६४
लन्का द्वाराण्य् उपाजग्मुर् योद्धु कामाह् प्लवम् गमाः || ६-५०-६४
Uttering great noises, frightning the demons and desirous to fight, the monkeys
reached the gates of Lanka."
ततस् तु भीमस् तुमुलो निनादो ततस् तु भीमस् तुमुलो निनादो |
बभूव शाखा मृग यूथपानाम् |
क्षये निदाघस्य यथा घनानाम् |
नादह् सुभीमो नदताम् निशीथे || ६-५०-६५
बभूव शाखा मृग यूथपानाम् |
क्षये निदाघस्य यथा घनानाम् |
नादह् सुभीमो नदताम् निशीथे || ६-५०-६५
Thereafter, a highly terrible and tumuluous sound arose among the leaders of the
monkeys, as, at the end of summer the roaring of thunder clouds in the mid-night."
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये युद्धकाण्डे पञ्चशः सर्गः