DONATE NOW - UPI
किष्किन्धा-काण्ड > सुग्रीव का युद्ध के लिए जाना, तारा का समझौते को समझाना
Lady Tara is entered here. She is the granddaughter of Brihaspati, the Jupiter and
wife of Vali and she is one of the exemplary females in this epic. She is entered only thrice in
the vast of this epic, presently here, next at the fall of Vali and later to pacify the ire of
Lakshmana. But her personality for analytical intelligence does not exit from the minds of readers.
Here she advises Vali not to confront Sugreeva, as long as Rama stands guard to him. Further she
says after a logical discourse and reasons, why not Sugreeva be made the Prince Regent of
Kishkindha, even at this juncture, where she foresees a calamity to Vali. But Vali, maddened in his
intellect by his brawny might slights her far fetching advice.
अथ तस्य निनादम् तम् सुग्रीवस्य महात्मनः |
शुश्राव अन्तःपुर गतो वाली भ्रातुर् अमर्षणः || ४-१५-१
शुश्राव अन्तःपुर गतो वाली भ्रातुर् अमर्षणः || ४-१५-१
Then the illiberal Vali has clearly heard that outcry of his plain-spoken brother
Sugreeva from his palace chambers. [4-15-1]
श्रुत्वा तु तस्य निनदम् सर्वभूत प्रकंपनम् |
मदः च एकपदे नष्टः क्रोधः च आपादितो महान् || ४-१५-२
मदः च एकपदे नष्टः क्रोधः च आपादितो महान् || ४-१५-२
On hearing Sugreeva's outcry that is shuddering all beings Vali's insolence is
diminished as high furore superimposed on it. [4-15-2]
ततो रोष परीत अंगो वाली स कनक प्रभः |
उपरक्त इव आदित्यः सद्यो निष्प्रभताम् गतः || ४-१५-३
उपरक्त इव आदित्यः सद्यो निष्प्रभताम् गतः || ४-१५-३
Then, embitterment overspreading on all his limbs Vali with golden-hue is
immediately rendered non-luminous like the eclipsed sun. [4-15-3]
वाली दंष्ट्रा करालः तु क्रोधाद् दीप्त अग्नि लोचनः |
भाति उत्पतित पद्माभः समृणाल इव ह्रदः || ४-१५-४
भाति उत्पतित पद्माभः समृणाल इव ह्रदः || ४-१५-४
With asymmetrical teeth and with burning fireball like eyes Vali is reflective of a
lake whose red-lotuses are uprooted leaving stalks afloat. [4-15-4]
शब्दम् दुर्मर्षणम् श्रुत्वा निष्पपात ततो हरिः |
वेगेन च पद न्यासैर् दारयन् इव मेदिनीम् || ४-१५-५
वेगेन च पद न्यासैर् दारयन् इव मेदिनीम् || ४-१५-५
That monkey Vali then on hearing that intolerable noise bolted out of palace
chambers thumping his feet as though to shatter the earth. [4-15-5]
तम् तु तारा परिष्वज्य स्नेहाद् दर्शित सौहृदा |
उवाच त्रस्त संभ्रांता हित उदर्कम् इदम् वचः || ४-१५-६
उवाच त्रस्त संभ्रांता हित उदर्कम् इदम् वचः || ४-१५-६
His wife Tara stepped in and showing goodwill and amity hugged him, for she is in
fear and bewilderment, and said this word that is beneficial in its futurity if Vali heeds it.
[4-15-6]
साधु क्रोधम् इमम् वीर नदी वेगम् इव आगतम् |
शयनाद् उत्थितः काल्यम् त्यज भुक्ताम् इव स्रजम् || ४-१५-७
शयनाद् उत्थितः काल्यम् त्यज भुक्ताम् इव स्रजम् || ४-१५-७
"Oh brave one, you better gently leave off this anger that is coming on like a
gushing river as is done with an enjoyed chaplet on getting up from bed in early hours.
[4-15-7]
काल्यम् एतेन संग्रामम् करिष्यसि च वानर |
वीर ते शत्रु बाहुल्यम् फल्गुता वा न विद्यते || ४-१५-८
वीर ते शत्रु बाहुल्यम् फल्गुता वा न विद्यते || ४-१५-८
"Oh, monkey, you can fight with him in early hours of tomorrow, oh, brave one,
evidently you neither have divers enemies nor your valour is trivialised."
Or
"You can fight with him at appropriate time, thereby your enemy is neither glorified
nor you are trivialised evidently, for you are a braving one. [4-15-8]
सहसा तव निष्क्रामो मम तावत् न रोचते |
श्रूयताम् अभिधास्यामि यन् निमित्तम् निवार्यते || ४-१५-९
श्रूयताम् अभिधास्यामि यन् निमित्तम् निवार्यते || ४-१५-९
"Your quick exiting is disagreeable for me, and what for you are dissuaded that may
be listened as I tell. [4-15-9]
पूर्वम् आपतितः क्रोधात् स त्वाम् आह्वयते युधि |
निष्पत्य च निरस्तः ते हन्यमानो दिशो गतः || ४-१५-१०
निष्पत्य च निरस्तः ते हन्यमानो दिशो गतः || ४-१५-१०
"Earlier Sugreeva came assaulting and inviting you for a combat, and you also have
gone out and rendered him as a nonentity, and being battered by you he fled in all directions.
[4-15-10]
त्वया तस्य निरस्तस्य पीडितस्य विशेषतः |
इह एत्य पुनर् आह्वानम् शंकाम् जनयति इव मे || ४-१५-११
इह एत्य पुनर् आह्वानम् शंकाम् जनयति इव मे || ४-१५-११
"He who is undone earlier by you, particularly after torturing by you, his coming
here again and inviting you for a duel is causing a doubt in me. [4-15-11]
दर्पः च व्यवसायः च यादृशः तस्य नर्दतः |
निनादस्य च संरंभो न एतत् अल्पम् हि कारणम् || ४-१५-१२
निनादस्य च संरंभो न एतत् अल्पम् हि कारणम् || ४-१५-१२
"The arrogance and endeavour of the shouter, and even the rampage of his furore, all
these will not have a trivial reason, isn't it. [4-15-12]
न असहायम् अहम् मन्ये सुग्रीवम् तम् इह आगतम् |
अवष्टब्ध सहायः च यम् आश्रित्य एष गर्जति || ४-१५-१३
अवष्टब्ध सहायः च यम् आश्रित्य एष गर्जति || ४-१५-१३
"I do not think that Sugreeva has come here unaccompanied, and on whom he is
dependant must be an unflinching support foregathered by Sugreeva. [4-15-13]
प्रकृत्या निपुणः चैव बुद्धिमान् चैव वानरः |
न अपरीक्षित वीर्येण सुग्रीवः सख्यम् एष्यति || ४-१५-१४
न अपरीक्षित वीर्येण सुग्रीवः सख्यम् एष्यति || ४-१५-१४
"By his nature Sugreeva is an expert and even so a clever one, and he does not enter
into friendship with anyone without examining his mettle. [4-15-14]
पूर्वम् एव मया वीर श्रुतम् कथयतो वचः |
अंगदस्य कुमारस्य वक्ष्यामि अद्य हितम् वचः || ४-१५-१५
अंगदस्य कुमारस्य वक्ष्यामि अद्य हितम् वचः || ४-१५-१५
"I am already briefed by our son Angada's information, and what I have heard I will
now relate that helpful word to you. [4-15-15]
अंगदः तु कुमरो अयम् वनांतम् उपनिर्गतः |
प्रवृत्तिः तेन कथिता चारैः असीत् निवेदिता || ४-१५-१६
प्रवृत्तिः तेन कथिता चारैः असीत् निवेदिता || ४-१५-१६
"Son Angada said this account when he returned from forests, and to him spies are
said to have reported this. [4-15-16]
अयोध्य अधिपतेः पुत्रौ शूरौ समर दुर्जयौ |
इक्ष्वाकूणाम् कुले जातौ प्रथितौ राम लक्ष्मणौ || ४-१५-१७
सुग्रीव प्रिय कामार्थम् प्राप्तौ तत्र दुरासदौ |
इक्ष्वाकूणाम् कुले जातौ प्रथितौ राम लक्ष्मणौ || ४-१५-१७
सुग्रीव प्रिय कामार्थम् प्राप्तौ तत्र दुरासदौ |
"Those that are born in Ikshvaku dynasty, sons of the king of Ayodhya, valiant and
unconquerable ones in war, called Rama and Lakshmana are there in this country. These two
unassailable ones have chanced there at Sugreeva's place to fulfil the longing desire of Sugreeva.
[4-15-17, 18a]
स ते भ्रातुर् हि विख्यातः सहायो रण कर्मणि || ४-१५-१८
रामः पर बलमर्दी युगान्त अग्निः इव उत्थितः |
रामः पर बलमर्दी युगान्त अग्निः इव उत्थितः |
"He is an acclaimed one for his warfare, and like the fire flaring up at the end of
era he shatters the strength of enemies, and he is Rama your brother's helpmate, they say so.
[4-15-18b, 19a]
निवास वृक्षः साधूनाम् आपन्नानाम् परा गतिः | ४-१५-१९
आर्तानाम् संश्रयः चैव यशसः च एक भाजनम् |
आर्तानाम् संश्रयः चैव यशसः च एक भाजनम् |
"And he is said to the habitable tree for the polite, the ultimate course for the
woebegone, a hospice for the agonised, and for grace Rama is the only abode. [4-15-19b, 20a]
ज्ञान विज्ञान संपन्नो निदेशो निरतः पितुः || ४-१५-२०
धातूनाम् इव शैलेन्द्रो गुणानाम् आकरो महान् |
धातूनाम् इव शैलेन्द्रो गुणानाम् आकरो महान् |
"He is endowed with the knowledge of mundane and ultra-mundane things, he always
abides in the directives of his father, and as with Mt. Himalayas for all natural elements he is
the greatest mine of merits. [4-15-20b, 21a]
तत् क्षमो न विरोधः ते सह तेन महात्मना || ४-१५-२१
दुर्जयेन अप्रमेयेण रामेण रण कर्मसु |
दुर्जयेन अप्रमेयेण रामेण रण कर्मसु |
"By that reason, with that unconquerable on in conflicts, an imponderable one and a
great-soul Rama, your enmity is inapposite. [4-15-21b, 22a]
शूर वक्ष्यामि ते किंचिन् न च इच्छामि अभ्यसूयितुम् || ४-१५-२२
श्रूयताम् क्रियताम् चैव तव वक्ष्यामि यद् हितम् |
श्रूयताम् क्रियताम् चैव तव वक्ष्यामि यद् हितम् |
"Oh dauntless one, I tell you this much that you shall not become overcritical of
him, and what I say is beneficial to you that may now be listened and even implemented. [4-15-22b,
23a]
यौवराज्येन सुग्रीवम् तूर्णम् साधु अभिषेचय || ४-१५-२३
विग्रहम् मा कृथा वीर भ्रात्रा राजन् यवीयसा |
विग्रहम् मा कृथा वीर भ्रात्रा राजन् यवीयसा |
"Oh, king, let Sugreeva be decorously and quickly anointed as prince regent, and oh,
resolute one, let there be no hostility to your own younger brother. [4-15-23b, 24a]
अहम् हि ते क्षमम् मन्ये तेन रामेण सौहृदम् || ४-१५-२४
सुग्रीवेण च संप्रीतिम् वैरम् उत्सृज्य दूरतः |
सुग्रीवेण च संप्रीतिम् वैरम् उत्सृज्य दूरतः |
"Achieving unanimity with Sugreeva and solidarity with Rama by discarding enmity, in
effect is appropriate for you, thus I deem. [4-15-24b, 25a]
लालनीयो हि ते भ्राता यवीयान् एष वानरः || ४-१५-२५
तत्र वा सन्निहस्थो वा सर्वथा बन्धुः एव ते |
तत्र वा सन्निहस्थो वा सर्वथा बन्धुः एव ते |
"This Sugreeva is your younger brother and you should be keen about him, isn't it...
and whether he is here or there in Rishyamuka he is just your brother. [4-15-25b, 26a]
नहि तेन समम् बन्धुम् भुवि पश्यामि किंचन || ४-१५-२६
दान मानादि सत्कर्रैः कुरुष्व प्रत्यनन्तरम् |
वैरम् एतत् सम् उत्स्रृज्य तव पार्श्वे स तिष्ठतु || ४-१५-२७
दान मानादि सत्कर्रैः कुरुष्व प्रत्यनन्तरम् |
वैरम् एतत् सम् उत्स्रृज्य तव पार्श्वे स तिष्ठतु || ४-१५-२७
"Indeed, I do not see anyone on earth a coequal to him in kindred spirit, hence
leave off this enmity and honour him with bestowals and felicitations as an insider, and retain him
at your side. [4-15-26b, 27]
सुग्रीवो विपुल ग्रीवो महाबन्धुः मतः तव |
भ्रातृ सौहृदम् आलंब्य न अन्या गति इह अस्ति ते || ४-१५-२८
भ्रातृ सौहृदम् आलंब्य न अन्या गति इह अस्ति ते || ४-१५-२८
"That boisterously voiced Sugreeva is indisputably an excellent kinsman of yours,
and hence brace yourself with the fondness of brotherhood, as there is no other way out to you.
[4-15-28]
यदि ते मत् प्रियम् कार्यम् यदि च अवैषि माम् हिताम् |
याच्यमानः प्रियत्वेन साधु वाक्यम् कुरुष्व मे || ४-१५-२९
याच्यमानः प्रियत्वेन साधु वाक्यम् कुरुष्व मे || ४-१५-२९
"If you look upon to do my favoured deed, and if you look upon me as an expedient
one, I beg of you in our loving attachment that my gentle word of advise be done. [4-15-29]
प्रसीद पथ्यम् श्रुणु जल्पितम् हि मे
न रोषम् एव अनुविधातुम् अर्हसि |
क्षमो हि ते कोशल राज सूनुना
न विग्रहः शक्र सम तेजसा || ४-१५-३०
न रोषम् एव अनुविधातुम् अर्हसि |
क्षमो हि ते कोशल राज सूनुना
न विग्रहः शक्र सम तेजसा || ४-१५-३०
"Be graceful and it behove you to listen to my small but expedient talk, and
following up rancour alone is unbecoming of you, thereby your confrontation with the Prince of
Kosala will be unpardonable for his dynamism equals that of Indra." Thus Tara spoke to her husband
Vali. [4-15-30]
तदा हि तारा हितम् एव वाक्यम्
तम् वालिनम् पथ्यम् इदम् बभाषे |
न रोचते तद् वचनम् हि तस्य
काल अभिपन्नस्य विनाश काले || ४-१५-३१
तम् वालिनम् पथ्यम् इदम् बभाषे |
न रोचते तद् वचनम् हि तस्य
काल अभिपन्नस्य विनाश काले || ४-१५-३१
Then, though Tara spoke beneficial and advisable words they are unimpressive to Vali
for he is impounded by fatality and driven by time to his doom. [4-15-31]
इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये किष्किन्ध काण्डे पंचदशः सर्गः