DONATE NOW - UPI
किष्किन्धा-काण्ड > श्री राम की आज्ञा से सुग्रीव का वाली को किष्किन्धा में ललकारना
Rama to imbue confidence in Sugreeva hurtles his arrow that penetrates seven sala
trees and also the subterranean planes of earth and returns into his quiver. Sugreeva obliging the
prowess of Rama submits himself to Rama, who encourages Sugreeva to challenge Vali for a duel.
Accordingly a duel ensues wherein Vali assaults Sugreeva and chases him off. Battered and
belittled, Sugreeva implores upon Rama why he did not come to his rescue. Rama apologetically
states that he could not make out difference between the two brothers for they are alike. Rama asks
Sugreeva to wear a garland and again challenge Vali, so with that identification of garland he
could aim his arrow at the other dueller. Again they all advance towards Kishkindha for the duel
with Vali.
एतच् च वचनम् श्रुत्वा सुग्रीवस्य सुभाषितम् |
प्रत्ययार्थम् महातेजा रामो जग्राह कार्मुकम् || ४-१२-१
प्रत्ययार्थम् महातेजा रामो जग्राह कार्मुकम् || ४-१२-१
On hearing the well-spoken words of Sugreeva that expressed doubt about Rama's
valour, that great resplendent Rama took-up bow to inculcate credence in Sugreeva. [4-12-1]
स गृहीत्वा धनुर् घोरम् शरम् एकम् च मानदः |
सालम् उद्दिश्य चिक्षेप पूरयन् स रवैः दिशः || ४-१२-२
सालम् उद्दिश्य चिक्षेप पूरयन् स रवैः दिशः || ४-१२-२
Rama, the bestower of dignity to the sufferers, took up his dreadful bow, aimed at a
sala tree, and darted single arrow, by which all the directions reverberated with the twang of his
bowstring. [4-12-2]
स विसृष्टो बलवता बाणः स्वर्ण परिष्कृतः |
भित्त्वा सालान् गिरि प्रस्थम् सप्त भूमिम् विवेश ह || ४-१२-३
भित्त्वा सालान् गिरि प्रस्थम् सप्त भूमिम् विवेश ह || ४-१२-३
The golden arrow released by the mighty Rama perforated all the seven sala trees,
and even the levelled areas of mountain, and then entered the earth. [4-12-3]
सायकः तु मुहूर्तेन सालान् भित्त्वा महाजवः |
निष्पत्य च पुनः तूर्णम् तम् एव प्रविवेश ह || ४-१२-४
निष्पत्य च पुनः तूर्णम् तम् एव प्रविवेश ह || ४-१२-४
Thus that arrow which briskly drilled all the sala trees, came up in a moment from
under the earth, and again swiftly re-entered the quiver of Rama. [4-12-4]
तान् दृष्ट्वा सप्त निर्भिन्नान् सालान् वानरपुंगवः |
रामस्य शर वेगेन विस्मयम् परमम् गतः || ४-१२-५
रामस्य शर वेगेन विस्मयम् परमम् गतः || ४-१२-५
On seeing them the seven sala trees that are profoundly fissured, that best monkey
Sugreeva went into a stunning astonishment at the rapidity of Rama's arrow. [4-12-5]
स मूर्ध्ना न्यपतत् भूमौ प्रलंबीकृत भूषणः |
सुग्रीवः परम प्रीतो राघवाय कृतांजलिः || ४-१२-६
सुग्रीवः परम प्रीतो राघवाय कृतांजलिः || ४-१२-६
Highly gladdened Sugreeva made palm-fold in that astonishment, kneeled while his
ornaments dangled, and prostrated before Raghava with his head touching the ground. [4-12-6]
इदम् च उवाच धर्मज्ञम् कर्मणा तेन हर्षितः |
रामम् सर्व अस्त्र विदुषाम् श्रेष्ठम् शूरम् अवस्थितम् || ४-१२-७
रामम् सर्व अस्त्र विदुषाम् श्रेष्ठम् शूरम् अवस्थितम् || ४-१२-७
Overjoyed with that deed Sugreeva said this to that virtue-knower, the one who is
proficient among all experts of missiles, namely the valorous Rama, who is just in his presence
him. [4-12-7]
स इन्द्रान् अपि सुरान् सर्वाम् त्वम् बाणैः पुरुषर्षभ |
समर्थः समरे हन्तुम् किम् पुनर् वालिनम् प्रभो || ४-१२-८
समर्थः समरे हन्तुम् किम् पुनर् वालिनम् प्रभो || ४-१२-८
"You with your arrows, oh, best one among men, are capable of eliminating all the
gods including Indra, oh, lord, then why to speak of Vali. [4-12-8]
येन सप्त महा साला गिरिर् भूमिः च दारिताः |
बाणेन एकेन काकुत्स्थ स्थाता ते को रण अग्रतः || ४-१२-९
बाणेन एकेन काकुत्स्थ स्थाता ते को रण अग्रतः || ४-१२-९
"By whom seven great sala trees, a mountain and also the earth is ripped off with
only one arrow, oh Kakutstha, who then can stand up to you in the vanguard of war. [4-12-9]
अद्य मे विगतः शोकः प्रीतिर् अद्य परा मम |
सुहृदम् त्वाम् समासाद्य महेन्द्र वरुणोपमम् || ४-१२-१०
सुहृदम् त्वाम् समासाद्य महेन्द्र वरुणोपमम् || ४-१२-१०
"Today on gaining a kind-hearted friend like you, who is similar to Indra and
Rain-god who accord favour on their own, my distress is gone and my joy is heightened.
[4-12-10]
तम् अद्य एव प्रियार्थम् मे वैरिणम् भ्रातृ रूपिणम् |
वालिनम् जहि काकुत्स्थ मया बद्धो अयम् अंजलिः || ४-१२-११
वालिनम् जहि काकुत्स्थ मया बद्धो अयम् अंजलिः || ४-१२-११
"Oh, Rama, today itself you eliminate that enemy of mine in a brother's semblance
for my happiness, for which I adjoin my palms in supplication." Thus Sugreeva requested Rama.
[4-12-11]
ततो रामः परिष्वज्य सुग्रीवम् प्रिय दर्शनम् |
प्रत्युवाच महाप्राज्ञो लक्ष्मणानुगतम् वचः || ४-१२-१२
प्रत्युवाच महाप्राज्ञो लक्ष्मणानुगतम् वचः || ४-१२-१२
That great percipient Rama embraced Sugreeva, which Sugreeva is pleasant in his look
for he gained confidence by now, and who is an alternate of Lakshmana to partake Rama's affection,
and then Rama said these words to such a Sugreeva in reply. [4-12-12]
अस्माद् गच्छाम किष्किन्धाम् क्षिप्रम् गच्छ त्वम् अग्रतः |
गत्वा च आह्वय सुग्रीव वालिनम् भ्रातृ गन्धिनम् || ४-१२-१३
गत्वा च आह्वय सुग्रीव वालिनम् भ्रातृ गन्धिनम् || ४-१२-१३
""Let us quickly go from here to Kishkindha, oh, Sugreeva, you move in advance, and
on going there you invite that Vali, one redolent of your brotherhood." So said Rama to Sugreeva.
[4-12-13]
सर्वे ते त्वरितम् गत्वा किष्किन्धाम् वालिनः पुरीम् |
वृक्षैः आत्मानम् आवृत्य हि अतिष्ठन् गहने वने || ४-१२-१४
वृक्षैः आत्मानम् आवृत्य हि अतिष्ठन् गहने वने || ४-१२-१४
They all on quickly going to Kishkindha, the city of Vali, hedged themselves in the
thickets of forest trees and waited. [4-12-14]
सुग्रीवो अपि व्यनदद् घोरम् वालिनो ह्वान कारणात् |
गाढम् परिहितो वेगान् नादैः भिन्दन् इव अंबरम् || ४-१२-१५
गाढम् परिहितो वेगान् नादैः भिन्दन् इव अंबरम् || ४-१२-१५
Sugreeva firmly tightened his girdle-cloth for the duel and shouted boisterously for
the purpose of inviting Vali for a duel, and his rapidity in shouting appeared as though to crack
the sky. [4-12-15]
तम् श्रुत्वा निनदम् भ्रातुः क्रुद्धो वाली महाबलः |
निष्पपात सुसंरब्धो भास्करो अस्त तटात् इव || ४-१२-१६
निष्पपात सुसंरब्धो भास्करो अस्त तटात् इव || ४-१२-१६
On hearing his brother's shouting that great mighty Vali is infuriated and
impetuously rushed out of his palace chambers, like the sun falling back onto sky from his dusking
brink. [4-12-16]
ततः सुतुमुलम् युद्धम् वालि सुग्रीवयोः अभूत् |
गगने ग्रहयोः घोरम् बुध अंगारकयोः इव || ४-१२-१७
गगने ग्रहयोः घोरम् बुध अंगारकयोः इव || ४-१२-१७
Then a very tumultuous and awful fight occurred between Vali and Sugreeva, which is
like the awful fight between the planets Mercury and Mars in skies. [4-12-17]
तलैः अशनि कल्पैः च वज्र कल्पैः च मुष्टिभिः |
जघ्नतुः समरे अन्योन्यम् भ्रातरौ क्रोध मूर्च्छितौ || ४-१२-१८
जघ्नतुः समरे अन्योन्यम् भ्रातरौ क्रोध मूर्च्छितौ || ४-१२-१८
Those two brothers who are convulsed in frenzy battered each other in that fight
with their thunderbolt-like palms, and lightning-like fists. [4-12-18]
ततो रामो धनुष् पाणिः तौ उभौ समुदैक्षत |
अन्योन्य सदृशौ वीरौ उभौ देवौ इव अश्विनौ || ४-१२-१९
अन्योन्य सदृशौ वीरौ उभौ देवौ इव अश्विनौ || ४-१२-१९
Then Rama wielding bow in his hand watched those valiant ones that are alike in
their appearance, like the Ashwin twins among gods. [4-12-19]
यत् न अवगच्छत् सुग्रीवम् वालिनम् वा अपि राघवः |
ततो न कृतवान् बुद्धिम् मोक्तुम् अन्तकरम् शरम् || ४-१२-२०
ततो न कृतवान् बुद्धिम् मोक्तुम् अन्तकरम् शरम् || ४-१२-२०
For which reason Raghava could not differentiate between Sugreeva or Vali, for the
same reason did not make up his mind to release his arrow, otherwise it would have been a deadening
arrow, as confusion is the only reason for Rama. [4-12-20]
एतस्मिन् अन्तरे भग्नः सुग्रीवः तेन वालिना |
अपश्यन् राघवम् नाथम् ऋश्यमूकम् प्रदुद्रुवे || ४-१२-२१
अपश्यन् राघवम् नाथम् ऋश्यमूकम् प्रदुद्रुवे || ४-१२-२१
Meanwhile Sugreeva is unable to spot out his benefactor Raghava as Vali whacked him
down, and thereby he immediately fled to Mt. Rishyamuka. [4-12-21]
क्लान्तो रुधिर सिक्त अंगो प्रहारैः जर्जरी कृतः |
वालिना अभिद्रुतः क्रोधात् प्रविवेश महावनम् || ४-१२-२२
वालिना अभिद्रुतः क्रोधात् प्रविवेश महावनम् || ४-१२-२२
Sugreeva is debilitated and enervated by Vali's thwacking till his limbs soaked in
blood, and he entered the great forest of Rishyamuka as Vali chased him. [4-12-22]
तम् प्रविष्टम् वनम् दृष्ट्वा वाली शाप भयात् ततः |
मुक्तो हि असि त्वम् इति उक्त्वा स निवृत्तो महाबलः || ४-१२-२३
मुक्तो हि असि त्वम् इति उक्त्वा स निवृत्तो महाबलः || ४-१२-२३
On seeing Sugreeva's entry into the forest of Rishyamuka, Vali said to him "you are
let off for now..." and saying so he returned to Kishkindha from there in view of fear from curse
of Sage Matanga. [4-12-23]
राघवो अपि सह भ्रात्रा सह चैव हनूमता |
तदेव वनम् आगच्छत् सुग्रीवो यत्र वानरः || ४-१२-२४
तदेव वनम् आगच्छत् सुग्रीवो यत्र वानरः || ४-१२-२४
Raghava also came to that forest, along with his brother Lakshmana and along with
Hanuma, where that monkey Sugreeva fled. [4-12-24]
तम् समीक्ष्य आगतम् रामम् सुग्रीवः सह लक्ष्मणम् |
ह्रीमान् दीनम् उवाच इदम् वसुधाम् अवलोकयन् || ४-१२-२५
ह्रीमान् दीनम् उवाच इदम् वसुधाम् अवलोकयन् || ४-१२-२५
Seeing the arrival of Rama with Lakshmana, Sugreeva ashamedly turned his eyes down
to earth and piteously spoke this without eyeing Rama [4-12-25]
आह्वयस्व इति माम् उक्त्वा दर्शयित्वा च विक्रमम् |
वैरिणा घातयित्वा च किम् इदानीम् त्वया कृतम् || ४-१२-२६
वैरिणा घातयित्वा च किम् इदानीम् त्वया कृतम् || ४-१२-२६
"Showing your dexterity you encouraged me to invite Vali for fight, but you got me
battered by my enemy, what is this done by you." [4-12-26]
ताम् एव वेलाम् वक्तव्यम् त्वया राघव तत्त्वतः |
वालिनम् न निहन्मि इति ततो न अहम् इतो व्रजे || ४-१२-२७
वालिनम् न निहन्मि इति ततो न अहम् इतो व्रजे || ४-१२-२७
"You should have truly made it known at that time only, oh, Raghava, that you will
not kill Vali, then I would not have come here, to Kishkindha. [4-12-27]
तस्य च एवम् ब्रुवाणस्य सुग्रीवस्य महात्मनः |
करुणम् दीनया वाचा राघवः पुनर् अब्रवीत् || ४-१२-२८
करुणम् दीनया वाचा राघवः पुनर् अब्रवीत् || ४-१२-२८
Rama replied that great-souled Sugreeva who is speaking woefully with pathetic words
in this way. [4-12-28]
सुग्रीव श्रूयताम् तात क्रोधः च व्यपनीयताम् |
कारणम् येन बाणो अयम् स मया न विसर्जितः || ४-१२-२९
कारणम् येन बाणो अयम् स मया न विसर्जितः || ४-१२-२९
"Sugreeva, by which reason I have not let-off an arrow such as that of mine, that
reason may be heard and let the anger be discarded. [4-12-29]
अलंकारेण वेषेण प्रमाणेन गतेन च |
त्वम् च सुग्रीव वाली च सदृशौ स्थः परस्परम् || ४-१२-३०
त्वम् च सुग्रीव वाली च सदृशौ स्थः परस्परम् || ४-१२-३०
"By ornamentation, attire, physicality and movements, you and Vali look-alike.
[4-12-30]
स्वरेण वर्चसा च एव प्रेक्षितेन च वानर |
विक्रमेण च वाक्यैः च व्यक्तिम् वाम् न उपलक्षये || ४-१२-३१
विक्रमेण च वाक्यैः च व्यक्तिम् वाम् न उपलक्षये || ४-१२-३१
"By your voice, bodily glow also thus in your looking, also in bravery and in
speech, oh monkey, I could not mark any difference. [4-12-31]
ततो अहम् रूप सादृश्यात् मोहितो वानरोत्तम |
न उत्सृजामि महावेगम् शरम् शत्रु निबर्हणम् || ४-१२-३२
न उत्सृजामि महावेगम् शरम् शत्रु निबर्हणम् || ४-१२-३२
"Thereby, oh, great monkey, I have not released this great speeded and enemy
annihilating arrow of mine as I was confused in the similarity of your personalities. [4-12-32]
जीवित अन्तकरम् घोरम् सादृश्यात् तु विशंकितः |
मूलघातो न नौ स्याद्धि द्वयोः इति कृतो मया || ४-१२-३३
मूलघातो न नौ स्याद्धि द्वयोः इति कृतो मया || ४-१२-३३
"I was ambiguous by your similarities, as such I have not released this ghastly and
life-taking arrow, otherwise the basic object of ours will be ruined, isn't it. [4-12-33]
त्वयि वीर विपन्ने हि अज्ञान् लाघवान् मया |
मौढ्यम् च मम बाल्यम् च ख्यापितम् स्यात् कपीस्वर || ४-१२-३४
मौढ्यम् च मम बाल्यम् च ख्यापितम् स्यात् कपीस्वर || ४-१२-३४
"When my unawareness and fallacy hazardously afflicts none but you in the form of my
own arrow, oh, brave lord of monkeys, then I will be establishing my own imbecility and naivety,
isn't it. [4-12-34]
दत्त अभय वधो नाम पातकम् महत् अद्भुतम् |
अहम् च लक्ष्मणः च एव सीत च वरवर्णिनी || ४-१२-३५
त्वत् अधीना वयम् सर्वे वने अस्मिन् शरणम् भवान् |
अहम् च लक्ष्मणः च एव सीत च वरवर्णिनी || ४-१२-३५
त्वत् अधीना वयम् सर्वे वने अस्मिन् शरणम् भवान् |
"Eliminating one who is protected means a terrifying sin of highest order, even so,
myself and Lakshmana and also thus Seetha with her exquisite glow are all dependent on you, and you
are our shelterer in this forest. [4-12-35, 36a]
तस्मात् युध्यस्व भूयस्त्वम् मा शंकी च वानर || ४-१२-३६
एतन् मुहूर्ते तु मया पश्य वालिनम् आहवे |
निरस्तम् इषुणा एकेन वेष्टमानम् महीतले || ४-१२-३७
एतन् मुहूर्ते तु मया पश्य वालिनम् आहवे |
निरस्तम् इषुणा एकेन वेष्टमानम् महीतले || ४-१२-३७
"Therefore, oh, monkey, again you fight with him without doubting me, and I will
render him ineffective at this moment only with a single arrow of mine, and you can see Vali
squirming on the ground. [4-12-36, 37],
अभिज्ञानम् कुरुष्व त्वम् आत्मनो वानरेश्वर |
येन त्वाम् अभिजानीयाम् द्वन्द्व युद्धम् उपागतम् || ४-१२-३८
येन त्वाम् अभिजानीयाम् द्वन्द्व युद्धम् उपागतम् || ४-१२-३८
"You have an identification for yourself, oh lord of monkeys, by which you can be
identified when you are engaged in duel. [4-12-38]
गज पुष्पीम् इमाम् फुल्लाम् उत्पाट्य शुभ लक्षणाम् |
कुरु लक्ष्मण कण्ठे अस्य सुग्रीवस्य महात्मनः || ४-१२-३९
कुरु लक्ष्मण कण्ठे अस्य सुग्रीवस्य महात्मनः || ४-१२-३९
"Lakshmana, pick up this gaja creeper that is beautiful in its appearance and let
this noble souled Sugreeva be garlanded with that." So said Rama to Lakshmana. [4-12-39]
ततो गिरि तटे जाताम् उत्पाट्य कुसुमायुताम् |
लक्ष्मणो गज पुष्पीम् ताम् तस्य कण्ठे व्यसर्जयत् || ४-१२-४०
लक्ष्मणो गज पुष्पीम् ताम् तस्य कण्ठे व्यसर्जयत् || ४-१२-४०
Then Lakshmana plucked that gaja creeper with flowers growing at the foot of the
mountain, and slung it like a garland around the neck of that Sugreeva. [4-12-40] n
स तथा शुशुभे श्रीमान् लतया कण्ठ सक्तया |
मालया इव बलाकानाम् ससंध्य इव तोयदः || ४-१२-४१
मालया इव बलाकानाम् ससंध्य इव तोयदः || ४-१२-४१
He that prosperous Sugreeva with that flowery-creeper adorning his neck then shone
forth like a black rain cloud against a backdrop of rich ochry colour of sunset, and with a train
of herons adorning that cloud like a garland. [4-12-41]
विभ्राजमानो वपुषा राम वाक्य समाहितः |
जगाम सह रामेण किष्किंधाम् पुनराप सः || ४-१२-४२
जगाम सह रामेण किष्किंधाम् पुनराप सः || ४-१२-४२
He that Sugreeva whose physique became effulgent by that creeper-garland is again
emboldened by Rama's words, and he again advanced to Kishkindha with Rama, and reached it again.
[4-12-42]
इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये किष्किन्ध काण्डे द्वादशः सर्गः