DONATE NOW - UPI
युद्ध-काण्ड > रावण की चिंता
Having been informed that Atikaya, Dhumraksha, Akampana, Prahasta, Kumbhakarna and
other mighty demons are killed in battle, Ravana felt anxious. He is surprised as to how Rama and
Lakshmana got released from the bind of arrows, made by Indrajit, his son earlier. He feels that no
demon is capable of defeating Rama, Lakshmana, Sugreeva and Vibhishana. He enjoins demons to
protect the City of Lanka and even Ashoka garden, where Seetha has been kept in capture. He asks
the army not to be indifferent to the movements of the monkey-warriors. After issuing the necessary
instruction to his army, he enters deep into his palace and remains boarding over the loss of
Atikaya, his son.
अतिकायं हतं श्रुत्वा लक्ष्मणेन महात्मना |
उद्वेगमगमद्राजा वचनम् चेदमब्रवीत् || ६-७१-१
उद्वेगमगमद्राजा वचनम् चेदमब्रवीत् || ६-७१-१
Hearing Atikaya having been killed in the hands of the great-souled Lakshmana,
Ravana was worried and spoke as follows:
धूम्राक्षः परमामर्षी सर्वशस्त्रभृतां वरः |
अकम्पनः प्रहस्तश्च कुम्भकर्णस्त्तथैव च || ६-७१-२
एते महाबला वीरा राक्षसा युद्धकाङिक्षणः |
जेतारः परसैन्यानां परैर्नित्यापराजिताः || ६-७१-३
ससैन्यास्ते हता वीरा रामेणाक्लिष्टकर्मणा |
राक्षसाः सुमहाकाया नानाशस्त्रविशारदाः || ६-७१-४
अन्ये च बहवः शूरा महात्मानो निपातिताः |
अकम्पनः प्रहस्तश्च कुम्भकर्णस्त्तथैव च || ६-७१-२
एते महाबला वीरा राक्षसा युद्धकाङिक्षणः |
जेतारः परसैन्यानां परैर्नित्यापराजिताः || ६-७१-३
ससैन्यास्ते हता वीरा रामेणाक्लिष्टकर्मणा |
राक्षसाः सुमहाकाया नानाशस्त्रविशारदाः || ६-७१-४
अन्ये च बहवः शूरा महात्मानो निपातिताः |
"Dhumraksha, who was greatly impatient Akampana who was excellent among all wielders
of weapons, Prahasta and Kumbhakarna were killed by Rama, who was unwearied in battle. The mighty
and valiant demons longing for battle, who conquer the adversaries, who was never defeated in
battle by the enemies they along with their enemies were killed. Many other mighty warriors."
प्रख्यातबलवीर्येण पुत्रेणेन्द्रजिता मम || ६-७१-५
तौ भ्रातरौ तदा बद्धौ घोरैर्दत्तवरैः शरैः |
तौ भ्रातरौ तदा बद्धौ घोरैर्दत्तवरैः शरैः |
"That day, Indrajit, my son, whose strength and prowess are renowned, bound both
Rama and Lakshmana, the brothers with terrific arrows, on which boons had been conferred."
यन्न शक्यम् सुरैः सर्वैरसुरैर्वा महाबलैः || ६-७१-६
मोक्तुम् तद् बन्धनम् घोरं यक्षगन्धर्वपन्नगैः |
तन्न जाने प्रभावैर्वा मायया मोहनेन वा || ६-७१-७
शरबन्धाद्विमुक्तौ तौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ |
मोक्तुम् तद् बन्धनम् घोरं यक्षगन्धर्वपन्नगैः |
तन्न जाने प्रभावैर्वा मायया मोहनेन वा || ६-७१-७
शरबन्धाद्विमुक्तौ तौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ |
"That terrific bind of arrow cannot be released by any celestial or a mighty demon
or by Yakshas the supernatural beings or Gandharvas the celestial musicians or Pannagas the
serpent-demons. Rama and Lakshmana, the two brothers were released from that tie of arrows either
by their power or by their sorcery or by their marvel I do not know that."
ये योधा निर्गताह् शूरा राक्षसा मम शासनात् ६-७१-८
ते सर्वे निहता युद्धे वानरैः सुमहाबलैः |
ते सर्वे निहता युद्धे वानरैः सुमहाबलैः |
"All of those valiant demon-warriors set out for battle, at my command, were killed
by those exceptionally mighty monkeys."
तं न पश्याम्यहम् युद्धे यो.द्य रामं सलक्ष्मणम् ६-७१-९
नाशयेत्सबलम् वीरं ससुग्रीवविभीषणम् |
नाशयेत्सबलम् वीरं ससुग्रीवविभीषणम् |
"I do not find any demon, who can destroy the valiant Rama along with Lakshmana,
Sugreeva and Vibhishana accompanied by their army in battle now."
अहो सुबलवान् रामो महदस्त्रबलम् च वै || ६-७१-१०
यस्य विक्रममासाद्य राक्षसा निधनम् गताः |
यस्य विक्रममासाद्य राक्षसा निधनम् गताः |
"By Rama's valour, the demons were destroyed. Alas! How great is Rama's strength!
How great is the power of his arrow!"
अप्रमत्तेश्च सर्वत्रा गुल्मै रक्ष्या पुरी त्वियम् || ६-७१-११
अशोकवनिका चैव यत्र सीताभिरक्ष्यते |
अशोकवनिका चैव यत्र सीताभिरक्ष्यते |
"Some regiments of the army have to protect this City and even Ashoka garden where
Seetha is being guarded, vigilantly on all sides."
निष्क्रमो वा प्रवेशो वा ज्ञात्व्यः सर्वदैव नः || ६-७१-१२
यत्र यत्र भवेद्गुल्मस्तत्र तत्र पुनः पुनः |
यत्र यत्र भवेद्गुल्मस्तत्र तत्र पुनः पुनः |
"We should know the locations of army-regiments and also the places where persons
are exiting and entering at all times, again and again."
सर्वतश्चापि तिष्ठध्वम् स्वैः स्वैः परिवृता बलैः || ६-७१-१३
द्रष्टव्यम् च पदम् तेषाम् वानराणां निशाचराः |
द्रष्टव्यम् च पदम् तेषाम् वानराणां निशाचराः |
"O demons! Stay on all sides with your respective armies. The various positioning of
those monkeys are to be watched."
प्रदोषे वार्धरात्रे वा प्रत्यूषे वापि सर्वशः || ६-७१-१४
नावज्ञा तत्र कर्तव्या वानरेषु कदाचन |
द्विषतां बलमुद्युक्तमापतत्किं स्थितं तथा || ६-७१-१५
नावज्ञा तत्र कर्तव्या वानरेषु कदाचन |
द्विषतां बलमुद्युक्तमापतत्किं स्थितं तथा || ६-७१-१५
"Indifference should not be shown to monkeys in any way at any time, either at
evening or at midnight or at dawn. You have watch whether the army of adversaries is fervently
active or advancing or staying where it was."
ततस्ते राक्षसाह् सर्वे श्रुत्वा लङ्काधिपस्य तत् |
वचनं सर्वमातिष्ठन् यथावत्तु महाबलाः || ६-७१-१६
वचनं सर्वमातिष्ठन् यथावत्तु महाबलाः || ६-७१-१६
Hearing those words of Ravana, all the mighty demons then precisely carried it out
forthwith in its totality."
स तान् सर्वान् हि संदिश्य रावणो राक्षसाधिपः |
मन्युशल्यम् वहन् दीनः प्रविवेश स्वमालयम् || ६-७१-१७
मन्युशल्यम् वहन् दीनः प्रविवेश स्वमालयम् || ६-७१-१७
Having thus instructed all of them, Ravana the king of demons, suffering from
prickly sorrow and depression, penetrated deeply into his palace."
ततः स संदीपितकोपपह्नि |
र्निशाचराणामधिपो महाबलः |
तदेव पुत्रव्यसनम् विचिन्तयन् |
मुहुर्मुहुश्चैव तदा व्यनिःश्वसत् || ६-७१-१८
र्निशाचराणामधिपो महाबलः |
तदेव पुत्रव्यसनम् विचिन्तयन् |
मुहुर्मुहुश्चैव तदा व्यनिःश्वसत् || ६-७१-१८
Blazed as he was with a fire of anger, Ravana the mighty lord of demons, then
remained broading about the loss of his son (Atikaya) and also sighing again and again."
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे द्विपप्ततितमः सर्गः